Doğumdan hemen sonra bebeğiniz ile ten teması kurmanız çok önemli.  Bebeğinizin doğumdan sonraki ilk ihtiyaçları, sizin doğum sırasındaki ihtiyaçlarınıza benzer. Sessizlik, sakinlik, huzur, sıcaklık ve sevdiğiniz birinin kollarında olmak.

Tıbbi bir gereksinim olmadığı sürece bebeğinizi doğar doğmaz kucağınıza vermelerini isteyin. Bebeğiniz de sizin çıplak göğsünüzde yatarken, üzerini sıcak bir havlu ile örtsünler. Çünkü bebeğinizi sizin kucağınıza vermemelerinin en büyük sebebi, onun üşüyeceğini düşünmektir. Evet, içerden daha sıcak bir ortamdan geldi ama en güvenli yer annesinin göğsüdür. Anneden bebeğe zaten doğal bir sıcaklık geçecektir, üzerini de sıcak bir havlu ile örttüler mi tamamdır. Anne göğsü bir ısıtıcıdan daha doğal sıcaklık verecektir bebeğe. Bebeğiniz sizin kucağınızda, göğsünüzde iken kendini daha güvende hissedecektir, çünkü bebeğinizin tanıdık olduğu ses, tanıdık olduğu ritmik kalp sesi ile karşılaşacaktır. Sizin sıcaklığınız ile nefes almaya devam etsin. Anne ve bebek bağının gücü açısından çok ama çok önemli bir meseledir ten tene temas. Mutlaka ten tene temas talep etmelisiniz. Biliyor musunuz, bazı hastanelerde bebek doğmadan önce ışıkların kısıldığını, doğum ekibinin yüksek sesle konuşmadığını, doğar doğmaz annesinin kucağına verildiğini biliyor musunuz? Bebeğe sakin ve huzurlu bir ortama geldiğine dair güven veren hareketlerdir bunlar. Doktorunuzdan isteyebileceğiniz en önemli istek belki de bu ten tene temas. İzin versinler, ten tene aşk hormonu ile sarılın birbirinize.

Ten tene temas yenidoğan bebeğinizi sakinleştirir. Yenidoğan bebeğiniz izleyin, konuşun onunla. Hem siz hem babası konuşsun. Araştırmalar, yenidoğan bebeklerin hayatlarının daha başındayken annelerinin sesini diğer tüm sesler arasından ayırdığını anlatır. Babasının ve hatta kardeşlerini seslerini de tanır.

Doğumdan sonraki ilk yarım saat, maksimum bir saat içinde bebeğinizi emzirin. Bebeğin annenin memesini ile temas etmesi, annelik davranışların ortaya çıkmasında, yani bebeğin korunup bu kalacağını garanti edilmesinde önemli bir etkendir. Bebeğin annesinin memesini emmesi sayesinde annede salgılanan oksitosin hormonu rahmin kasılıp doğum sonrası kanamanın azalmasını sağlar ve en önemlisi memede prolaktin hormonunun ürettiği sütü fışkırtır.

Moore, Anderson ve arkadaşlarının 2012 yılında yayınladıkları 34 rastgele kontrollü çalışmanın meta analizde, doğumda ten tene temas yapılan bebekler ile rutin hastane bakımı yapılan bebekler karşılaştırılmış ve 3. ve 6. ayda sadece anne sütü ile beslenme oranının ten tene temas yapılan bebeklerde 2 kat fazla olduğu tespit edilmiş. 

Rutin olarak anne ile bebeğin birbirlerinden ayrılmasının birçok risk içerdiği tespit edilen çalışmada ten tene yapılan doğumlarda;

Annenin:

günde meme angorjmanı/ağrısının daha az olduğu

günde daha az anksiyete (kaygı-korku hali) yaşadığı

Bebeğin

İlk emzirmede daha etkili emdiği

12 kat daha az ağladığı

Kalp atışı, solunum ve vücut ısısının daha sabit olduğu

Kan şekerinde anlamlı bir yükseklik olduğu görülmüş

Ten tene temasın faydası o kadar nettir ki, Dünya Sağlık Örgütü 2003’den beri bebeğin kilosu, gebelik haftası, doğum şekli, klinik durumu ne olursa olsun tüm yenidoğanların ten tene temas bakımı almalarını önermektedir.

Doktorunuzdan doğumdan hemen sonra, tıbbi acil bir sorun yoksa bebeğinizin doğrudan kucağınıza verilmesini ve ilk kontrollerinin de orada yapılmasını talep edin. Bakım adı altında başka bir odaya götürülmesi yerine mümkün olan en uzun süre kendi göğsünüzde kalmasını ve ilk emzirmenin de orada gerçekleşmesini isteyin. Bunu yaptığınızda bebeğinizin kendiliğinden memeyi bulduğunu ve emmeye başladığını göreceksiniz. Yeter ki talep edin ve bebeğinize bu yeteneğini göstermesi için fırsat ve süre tanıyın.

Sanmayın ki ten tene teması sadece vajinal doğumda talep edebilirsiniz. Evet, sezaryen cerrahi bir işlem olabilir ama anneyle babanın bebek ile ilk tanıştıkları andır. Ve sezaryen doğumda da anne ile bebek ten tene temas yaşayabilir. Anne ve bebek dostu sezaryen olarak adlandırdığımız bu süreçte ameliyathanenin ısıtılması gibi bir koşulda anne ve bebek ten tene temas yaşayabilir. Yapmanız gereken çok basit bir talep. Sezaryen gereken durumlarda bile ebeveynler doğumdan sonraki dönemde bebekleriyle bağlanmanın tadına varabilirler. Doktorunuz ile anne ve bebek dostu hastane koşullarını daha önce konuşmanızı öneririm, bu çok önemli bir konudur. Başka bir yazımda mutlaka değineceğim.

Farz edelim anne olarak bazı tıbbi sebepler nedeni ile bebeğinizin hayatındaki ilk saati kaçırdınız. Mutlaka bebeğiniz ile ayrılırken onunla az sonra tekrar buluşacağınızı söyleyin. Bu ilk saatleri telafi etmek için elbette bir takım çözümler var. Öncelikle ben özellikle anne ile ten tene temasın yaşanamayacağı durumlarda (hatta anne ile ten tene temas yaşanırken bile) mutlaka baba ile de yaşanması gerektiğinden yanayım. Anne bebeği ile birlikte olamıyor ise, baba olabilir. Anne anestezi sebebi ile yorgun olabilir, hala doğumhaneden veya ameliyathaneden çıkamamış olabilir. Baba hemen üstünü çıkarsın, bebeği ile ten tene teması yaşasın. Bebek gene güvendiği, tanıdığı sesin kollarında kendini güvende hissedecektir. Emin olun bu baba için de güzel bir geçiş oluyor. Bebeğin rutin bakımları yapılırken bile babasının onun elinden tutması ve onunla konuşması büyük önem taşımaktadır. Hatta bazen annenin odaya gelmesi gerçekten uzun sürebiliyor, bebeğin de bakımları bitmiş oluyor. Baba mutlaka bebeğini alsın kucağına, annesini beraber beklesin. O bakım odasında bebekler neden tek başına ağlayarak bekletilir anlamış değilim. Bebeğin yeri annesinin veya babasının kucağıdır. Lütfen talep edin, o sizin bebeğiniz. Bu bir insan hakları meselesidir.

Anne kendine geldikten sonra odasında bebeği ile odada buluştuğunda kaybettiği ilk saatleri telafi edebilir. Öncelikle odayı boşaltmanızı öneriyorum; sadece siz, bebeğiniz ve babası kalsın. Hafifçe soyunun, açın göğsünüzü. Soyun bebeğinizi de. Koyun göğsünüze, örtün üzerini hafif bir örtü veya battaniye ile. İşte size geç ten tene temas. Konuşun bebeğiniz ile. Okşayın, sevin bebeğinizi. Emzirmeye başlayabilirsiniz, hatta memenizi kendisinin bulmasına da fırsat verebilirsiniz. İlk emzirmeyi gerçekleştirirken de ten teması önemlidir. İstediğiniz kadar bu şekilde kalabilirsiniz. Geç de olsa ten tene temasın faydasını göreceksiniz. Eve çıktığınızda bile bu anı sık sık tekrarlayabilirsiniz. Mutlaka emzirirken birbirinize değin, bebeğin ellerinden eldiveni çıkarın, elleri ile size değmesini sağlayın. Tutun o güzel minik elleri, size ihtiyacı var o ellerin. Bebeğiniz ile göz teması kurun, o gözlerdeki aşk yok mu, her şeye bedel inanın.

Bol ten tene temaslı, sağlıklı doğumlar diliyorum.

Kaynak: Moore, E. R., G. C. Anderson, et al. (2012). “Early skin-to-skin contactformothersandtheirhealthynewborninfants.” Cochrane Database SystRev 5: CD003519.

Bu yazım Annelik Sanatı dergisi Kasım 2016 sayısında yayımlanmıştır.